Categorie: overtuigingen

Naast positieve overtuigingen hebben de meeste mensen vooral negatieve overtuigingen over zichzelf, zoals ‘ik ben slecht’, ‘ik ben dom’, ‘ik ben lelijk’, ‘ik ben lui’ en ‘ik ben onbetrouwbaar’.
Maar waar komt dit eigenlijk vandaan? En belangrijker: hoe kun je het patroon doorbreken. Op deze 2 belangrijke vragen vind je het antwoord in deze blog.

Waar komt onzekerheid of een negatief zelfbeeld vandaan?  

Een negatief zelfbeeld of onzekerheid ontstaat vaak door de manier waarop we leren wat we wel en niet moeten doen. Hiervoor neem ik je mee naar je jeugd (of die van je eigen kinderen). Niet om schuldigen aan te wijzen of om een moeilijke jeugd te analyseren, maar om aan te tonen dat veel mensen van jongs af aangeleerd hebben zich in te houden. In dit voorbeeld ga ik uit van een ‘normale’ jeugd.

Het leven start met onbevangenheid

Als baby word je nog niet gestoord door alle regels die in de volwassen wereld gelden. Want je huilt als je bang of verdrietig bent en als je pret hebt, dan schater je het uit. Een baby leeft in het moment en reageert direct met een emotie op prikkels van buitenaf. Spontaan, onbevangen, ongeremd en nog niet gehinderd door gedachten over hoe het zou moeten zijn.

Regels en grenzen leren

Ons negatieve zelfbeeld ontstaat doordat we met negatieve signalen leren wat we wel of niet moeten doen. Dat begint zodra we als kind de wereld gaan ontdekken. Want terwijl de wereld groter wordt, leren we op jonge leeftijd al dat er regels en grenzen zijn. Ga maar na. Als een kind een kop thee van tafel wil pakken of naar een brandende open haard kruipt, als het luidruchtig of ‘vervelend’ is, dan grijpt een volwassene corrigerend in en hoort een kind dat het stil moet zijn of zich moet gedragen. En als datzelfde kind rustig zit te spelen in een hoekje en niemand tot last is? Dan krijgt het minder aandacht. Dit is verklaarbaar, want ‘goed’ gedrag is niet storend en levert geen gevaarlijke situaties op, wat ingrijpen overbodig maakt.

Aandacht voor ‘slecht’ gedrag

Er is dus vooral aandacht voor gedrag dat gecorrigeerd moet worden. Ook op school. We leren voornamelijk door aandacht voor wat niet goed gaat. Je leert dat je je moet inhouden, dat je niet ongeremd, luidruchtig of impulsief mag zijn. Want daar hebben anderen weer last van. Als je dit beseft, dan weet je ook hoe het komt dat je jezelf niet helemaal vertrouwt nu je eenmaal volwassen bent.

We leren op basis van straf

De manier waarop we de relaties leggen tussen oorzaak en gevolg, gebeurt veel op basis van straf. Dat zit best diep verankerd in onze manier van doen, want we denken hierdoor goed te kunnen functioneren. Dat we duidelijke grenzen nodig hebben over wat wel mag en wat niet mag.

Averechts effect

Het tegendeel is waar. Straffen geeft bijna altijd het tegenovergestelde effect. Het maakt mensen afhankelijk en klein en ze durven steeds minder op zichzelf te vertrouwen. Een gevolg is dat mensen zich tegen je gaan keren of in verzet komen. Als je zelf kinderen hebt (of wellicht herken je het uit je eigen jeugd) zul je dit herkennen. Hoe strenger de ouders, hoe groter het verzet. Dit gebeurt vaak openlijk, maar net zo vaak heimelijk.

Korte termijn winst

Straffen levert op korte termijn winst op en dat maakt het ook zo verleidelijk. Het is daarbij ook een manier om eigen frustraties te uiten, stoom af te blazen als een ander zich niet houdt aan jouw ‘regels’. Als je iemand bestraffend toespreekt, zal een eerste reactie er vaak een van spijt zijn. Maar op de lange termijn gaan mensen je dus vermijden, of keren ze zich tegen je.

Vergroot je zelfvertrouwen met het doorbreken van een patroon

Herken jij het dat je een ander regelmatig iets verwijt of bestraft? Dat je je meer aandacht hebt voor de dingen die niet goed gaat, dan voor de dingen die juist wel goed gaan?  En speelt dit patroon een rol in een relatie (privé of werk) waarbij je elkaar regelmatig iets verwijt of ergens voor bestraft? Dan is de kans groot dat er een kloof bestaat tussen jullie beiden.

Probeer eens bewust te kijken of je dit verhaal in deze relatie terugziet. En vraag jezelf af of straffen en verwijten ervoor zorgt dat je nader tot elkaar komt of tot mooie resultaten komt. Of zorgt het juist voor afstand en teleurstelling?

Als je dit weet, kijk dan eens of je het aandurft om dit te bespreken. Kijk of je er samen uit kunt komen door beiden te erkennen dat verwijten of bestraffen niet werkt. Spreek af dat je elkaar de ruimte geeft zonder te vervallen in schuldgevoelens of verwijten. Probeer vanuit jezelf te praten en houd het een beetje luchtig.  Besef dat je elkaar enorm helpt als je samen in staat bent dit patroon te doorbreken. Het is ook een eerste en waardevolle stap om los te komen van je onzekerheid.

Ik weet uit ervaring dat dit niet van de ene op de andere dag lukt. Het is een proces waar je jezelf echt de tijd voor mag gunnen. Het is mij ook gelukt, want ja, ik weet heel goed hoe het voelt om de ander overal de schuld van te geven en diep van binnen mijzelf dom, onbetrouwbaar en lui te voelen. Nu jij weet dat die ander ook vaak ditzelfde voelt van binnen, heb je al de eerste en belangrijkste stap voor jezelf gezet.

Wil je oefenen voordat je een gesprek aan gaat? Dat kan! En wel gewoon thuis. Download hiervoor de 2 werkbladen ‘Oordeel over je naaste’ en ‘Een gedachte per keer’ uit ‘The Work’ van Byron Katie. Plus de instructie.  Dit kan erg verhelderend zijn en je het inzicht geven dat nodig is om het gesprek aan te gaan.

Ik wens je veel succes!
Tot slot ben ik benieuwd of dit verhaal je vooruit geholpen heeft. En als je dit verhaal herkent, dan hoop ik dat je een reactie wil geven en dit wil delen. Wie weet help jij ook weer een ander door jouw herkenning te delen.

Hanita

Groei door aandacht met